Paylaş:

Çeçenlər Şimali Qafqazın yerli xalqlarından biridir və əsasən Rusiya Federasiyasının tərkibində olan Çeçenistan Respublikasında yaşayırlar. Yəni çeçenlər türkdür? Bu sual tarixi, etnik və mədəni baxımdan həll edilməli olan mühüm məsələdir.

Çeçenlər vaynax (noxçı) xalq qrupuna, dili isə Qafqaz dil ailəsinin Naxçıvan-Dağıstan qoluna aiddir. Bu, onların türk olmadığını göstərən ən əsas ünsürlərdən biridir. Çünki türklər ümumiyyətlə Altay dil ailəsinə mənsubdurlar və türk dillərində danışırlar.

Bununla belə, çeçenlər tarix boyu türk xalqları ilə sıx qarşılıqlı əlaqədə olublar. Xüsusilə qıpçaqlar Qafqazda Osmanlılarla və digər türk tayfaları ilə əlaqələri inkişaf etdirmiş, hətta bəzi türk dövlətlərində hərbi və siyasi vəzifələr götürmüşlər.

Osmanlı imperiyası Şimali Qafqazda hökmranlıq etməsə də, bölgə xalqları ilə dərin əlaqələr qurmuşdu. 19-cu əsrdə Rusiya-Qafqaz müharibələri zamanı Osmanlılar çeçen və dağıstanlı mücahidlərə dəstək verirdilər. Rus işğalından sonra Osmanlı torpaqlarına böyük bir çeçen köçü oldu və bu mühacirlər Anadoluda və Osmanlı coğrafiyasında məskunlaşdılar.

Bu köç prosesi zamanı çeçenlər Anadoludakı türk toplumları ilə qarışmış və mədəni əlaqədə olmuşlar. Bununla belə, onlar etnik kimliklərini qoruyub saxlamış, ayrıca xalq kimi varlıqlarını davam etdirmişlər.

Çeçenlərlə türklər arasında bəzi mədəni oxşarlıqlar var. Xüsusilə onların döyüşkənliyi, müstəqillik sevgisi və patriarxal ictimai quruluşu diqqəti çəkir. Bundan əlavə, çeçenlərlə türklər arasında ciddi fərqlər var. İki xalq arasında dil, adət-ənənə, kulinariya mədəniyyəti və sosial quruluş baxımından fərqlər var.

Məsələn, çeçenlər ənənəvi olaraq “tayp” adlı ictimai sistemlə təşkilatlansalar da, türk cəmiyyətlərində klan və tayfa quruluşu ön plandadır. Bundan əlavə, çeçenlərin İslamdan əvvəlki adət-ənənə və inancları Şamanizmin təsiri altında olan türklərin qədim inanclarından fərqlidir.