Paylaş:

Əbdülqadir Geylaninin mənəvi dünyasının əksi olan Divan-ı Geylani İslam sufi ədəbiyyatının ən dəyərli əsərlərindən biridir.

Əbdülqadir Geylaniyə aid edilən bu divan onun poetik və mənəvi dərinliyini ortaya qoyan şah əsər hesab olunur. Divan-ı Geylaninin müəllifi, məzmunu və mövzuları haqqında ətraflı xəbərlər burada!

Divan-i Geylani: Əsərin xüsusiyyətləri

Divan-ı Geylani, Əbdülkədir Geylani tərəfindən "Muhyî" təxəllüsü ilə yazdığı qəsidə və şeirlərdən ibarət şeir toplusudur.

Əsər onun təsəvvüf düşüncələrini, ilahi eşqini və mənəvi səfərini şeir şəklində ifadə etdiyi bir məcmuədir.

Daha çox ərəb dilində yazılmış bu divanda qəsidələr, qəzəllər və digər qəsidə növləri yer alır. Əsərin ən mühüm xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, Geylani moizələrinin sadə və təsirli üslubunu şeirlərində əks etdirir. Divan-ı Geylani təsəvvüf ədəbiyyatının ən gözəl nümunələrindən biridir və həm dini, həm də ədəbi baxımdan böyük dəyərə malikdir.

Əsərin əlyazma nüsxələri Süleymaniyyə Kitabxanası kimi mühüm arxivlərdə var və “Hamriyye”, “Ümmiyye”, “Tâiyye”, “Lâmiyye” və “Tasavvufiyye” kimi qəsidələri ehtiva edir. Bu şeirlər Qeylaninin dərin sufi bilgisini və ədəbi səriştəsini ortaya qoyur.

Mövzular: İlahi məhəbbət, asketizm və mənəvi hidayət

Divan-ı Geylani sufi poeziyasının əsas mövzularından bəhs edir və oxucunu mənəvi səyahətə dəvət edir. İşin əsas mövzuları aşağıdakılardır:

İlahi məhəbbət və tövhid: Geylani şeirlərində Allaha duyduğu dərin sevgini və tövhid etiqadını şövqlə ifadə edir. İlahi məhəbbət insanın öz əsərlərində öz mövcud məqsədini tapmasının açarı kimi qəbul edilir.

Zahidlik və təqva: Dünya həyatının keçiciliyini vurğulayan Geylani, tez-tez zahidlik (dünyanı tərk etmək) və təqva (Allah qarşısında məsuliyyət şüuru) anlayışlarından istifadə edir. O, nəfsin zəifliklərini təsvir etməklə insanı mənəvi saflığa çağırır.

Peyğəmbər eşqi: Hz. Məhəmməd və onun üstün əxlaqı divanın mühüm mövzularından biridir. Geylani öz şeirlərində Peyğəmbərə olan məhəbbəti səmimi və duyğulu şəkildə ifadə edir.

Ruhani hidayət: Qədiriyyə nizamının əsaslarından və təsəvvüf yolunda axtaranlara (səyahətçilərə/dərvişlərə) bələdçilik edən nəsihətlərdən şeirlərində bəhs edən Geylani, əmrin ədəb-ərkanını sadə, lakin təsirli şəkildə çatdırır.

Cənnət və Cəhənnəmin təsvirləri: Geylani şeirlərində cənnət gözəlliklərini, cəhənnəm dəhşətini təsvir etməklə həm ümid verir, həm də oxucunu xəbərdar edir. Bu təsvirlər onun moizələrinin gözyaşardıcı və soyuqqanlı üslubunun əksidir.

Əsərin ədəbi-mədəni əhəmiyyəti

Divan-ı Geylaninin sadə və səmimi üslubu onun şeirlərini geniş oxucu kütləsinə çatdırmışdır. Əsər əruz sayğacında yazılmış və dövrün ərəb ədəbi ənənəsinə uyğun bir estetika təklif edir. Lakin Geylaninin hər kəsin anlaya biləcəyi misallardan istifadə etməsi divanı həm alimlərin, həm də ictimaiyyətin diqqətini cəlb edən bir əsərə çevirir.
Əsərin əlyazmaları İstanbuldakı Süleymaniyyə Kitabxanası kimi arxivlərdə qorunur. Bundan əlavə, “Divan-ı Geylani”nin bəzi bölmələri türk dilinə tərcümə edilərək müasir nəşrlərdə oxuculara təqdim edilmişdir.

Bu tərcümələr müasir oxucuların Geylani şeirlərini başa düşməsinə şərait yaratmışdır.

Divan-ı Geylani Bu gün

Əbdülqadir Geylaninin “Divan-ı Geylani” əsəri sufi ədəbiyyatı və Qədiriyyə təriqəti üzərində çalışan tədqiqatçılar üçün əvəzsiz mənbədir. Əsər ədəbi və mənəvi dərinliyi ilə İslam dünyasında ilham mənbəyi olmaqda davam edir.