Mukayeseden önce BM’nin İnsan Hakları Beyannamesi’ne bir bakalım:
Giriş:
06-04-2022Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi insan haysiyet ve şerefini koruma gayesi ile eşit ve devir kabul etmez insan haklarının teminini; hürriyetin, adaletin ve dünya barışının temeli kabul etmiştir. Bu beyanname ile insan haklarının tanınmaması; insanlık vicdanını isyana sevkeden, anarşi çıkaran ve dünya barışını bozan bir unsur sayılmıştır.
Yine İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne göre; insan hakları, hukuk sistemi ile korunacak, yani bu haklar teori olmaktan çıkıp günlük hayatı şekillendirecektir.
Yine bu beyannameye göre; Birleşmiş Milletler hakları, insan haklarına, insan haysiyet ve şerefine, kadın-erkek eşitliğine olan imanlarını teyiden ilan etmişlerdir. Birleşmiş Milletler nezaretinde, beyannamede yayınlanan bu ölçü ve prensiplerin cihanşümulleşmesi sağlanacaktır.
Beyannamenin muhtevası:
1. Eşitlik: İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (md. 1, 2, 7, 23) maddelerinde insanların eşitliği vurgulanmıştır. Öyle ki, bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Herkes, bu beyannamede ilan olunan haklardan ve bütün hürriyetlerden ırk, renk, cins, dil, din, siyasî veya diğer herhangi bir akide, milli veya içtimaî menşei, servet vb. bir fark gözetilmeden istifade edebilir. Ülkelerin bağımsız olmaması bu hak ve hürriyetlerin tatbikini etkilemeyecektir. Herkes, kanun önünde eşittir. Herkesin eşit çalışma, eşit ücret hakkı vardır. Ve yine; herkesin çalışma, âdil ve elverişli ücret alma, sendika kurma ve buna katılma hakkı vardır.
2. Haklar ve Hürriyetler:
a. Haklar: Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi özetle insan haklarını şöyle sıralamıştır:
Yaşamak, hürriyet ve güvenlik hakkı (md.3) /Hukuki kişiliğin tanınması hakkı (md.6) / Millî mahkemelere müracaat hakkı (md.8) / Tarafsız ve bağımsız bir mahkemede hak ve hukuku savunma hakkı (md.10) / Herkesin özel hayatı, ailesi, meskeni veya yazışma hususunda keyfi tecavüzlerden korunma hakkı (md.12) / Zulüm karşısında, başka memleketlere iltica edip mülteci muamelesi görme hakkı (md.14) / Ailenin devlet tarafından korunma hakkı (md.16) / Mülkiyet hakkı (md.17) / Yönetime katılma hakkı (md.21) / Sosyal güvenlik hakkı (md.22) / Çalışma hakkı (md.23) / Dinlenme, eğlenme ve tatil hakkı (md.24) / Uygun bir hayat seviyesi hakkı ve anne ve çocuklara özel ihtimam hakkı (md.25) / Eğitim hakkı (md.26) / İlim tahsil etme hakkı (md.27).
b. Hürriyetler: Hiç kimsenin keyfî olarak alıkonulamayacağı (md.9) / Seyahat hürriyeti (md.13) / Fikir, vicdan ve din hürriyeti (md.18) / Fikir ve ifade hürriyeti (md.19) / Toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma hürriyeti (md.20).
3. Adalet: Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne göre kölelik yasaktır (md.4) / Kimseye işkence yapılamaz (md.5) ve bir kimsenin suçluluğu kanunla tespit olunur (md.11).
4. Kardeşlik: İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne göre, insanlar eşit doğar, birbirlerine kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler (md.1).
Sonuç: İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin sonuç bölümünde (md.29 ve 30) içinde yaşanılan topluluğa karşı vecibeler ile başkalarının hak ve hürriyetlerine saygı göstermek hususu vurgulanmaktadır ve bu haklar ve vazifelerin hiçbir güç tarafından ortadan kaldırılamayacağı hatta böyle bir faaliyette bulunulamayacağı ifade edilmektedir.
Prof.Dr. Haydar BAŞ Rahmetenli'l-alemin cilt 2 Kitabı sayfa : 543 /545
Yazıyı hazırlayan: Gökhan Demir